Motors ( ေမာ္တာမ်ား )အေၾကာင္း

Motors ( ေမာ္တာမ်ား )

---------------------------

ေမာ္တာဆိုတာကေတာ့ လ်ွပ္စစ္စြမ္းအင္ကိုု အသံုးခ်စက္မွုစြမ္းအင္သို႔ ေျပာင္းလဲေပးသည့္မရာလို႔ေခၚဆိုႏိုင္ပါတယ္။လည္ပါတ္မႈစြမ္းအင္မွ လ်ွပ္စစ္စြမ္းအင္ကို ထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့ Generator(ဂ်င္နေရတာ)နဲ႔ေတာ့ ဆန္႔က်င္ဘက္သေဘာပါပဲ။ေမာ္တာတလံုး၏ လုပ္္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းအားကို ျမင္းေကာင္ေရ (သို႔မဟုတ္) ကီလိုဝပ္(KW) နဲ႔ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။

ေမာ္တာ၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား

---------------------------------

Motor မ်ားကို ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ထားပံု အရ -

(1) Stator ႏွင့္

(2) Rotor

ဆိုၿပီး ပါဝင္ပါတယ္။

Stator ဆိုတာ လည္ပါတ္ျခင္းမရွိဘဲ တည္ျငိမ္စြာ တပ္ဆင္ထားတဲ့အပိုင္းျဖစ္ၿပီး

Rotor ဆိုတာက လည္ေနတဲ့ အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။

Stator မွာတပ္ဆင္ထားတဲ့ ကြိဳင္ကို Stator Coil (Stator Windings ) လို႔ေခၚပါတယ္။

Rotor မွာတပ္ဆင္ထားတဲ့ ကြိဳင္ကို Rotor Coil ( Rotor Windings ) လို႔ေခၚပါတယ္။

Rotor မွာ ကြိဳင္ပတ္ထားတာပါလ်ွင္ Wound Rotor လို႔ေခၚပါတယ္။

Rotor မွာ ကြိဳင္ပတ္ထားတာ မရွိတာကိုေတာ့ Squirrel-Cage Rotor လို႔ေခၚပါတယ္။

ေမာ္တာကို အဓိက အားျဖင့္ေတာ့

Motor ကြိဳင္မ်ားတြင္ စီးသည့္ Current ( လွ်ပ္စီး ) ( သို႔ ) ေပးသြင္းသည့္ လ်ွပ္စစ္ အရ ( ၂ )မ်ိဳးခြဲႏိုင္ပါတယ္။

(1) AC ေမာ္တာ

(2) DC ေမာ္တာ

ဆိုၿပီးပါ။

DC ေမာ္တာမ်ား

---------------------

DC Motor ကို

(1) Brush DC motors (BDC).

(2) Brushless DC motors (BLDC)

ဆိုၿပီး ( ၂ ) မ်ိိဳးထပ္ခြဲႏိုင္ပါတယ္။

Brush DC Motor လို႔ေခၚရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့Commutator လို႔ ေခၚတဲ့ ေၾကးဘားစိတ္ေလးေတြပါဝင္ၿပီး Brush မ်ား ပါဝင္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။။Brush အမ်ားစုကေတာ့ ကာဘြန္ ႏွင့္ ေၾကးနီ အေရာ ကိုအမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကပါတယ္။Brush DC Motor မ်ားတြင္ ( Field Coil )ဖီးကြိဳင္ ႏွင့္ (Armature Coil ) အာေမခ်ာကြိဳင္ ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးပါပါတယ္။

ထို Field ကြိဳင္ ႏွင့္ Armature ကြိဳင္ တို႔ ဆက္ထားပံုအရ-

( 1 ) Shunt Wound

( 2 ) Series Wound

( 3 ) Compound Wound

( 4 ) Separateely Excited

ဆိုၿပီး ( 4 ) မ်ိဳးခြဲျခားႏုိင္ပါတယ္။

Brushless DC motors ေတြကေတာ့ Brush ႏွင့္ Commutator မ်ားပါဝင္ျခင္းမ

ရွိေတာ့ပဲ ၄င္းတို႔အစားelectronic control card ႏွင့္ rotor ၏ တည္ေနရာကို

အာရံုခံႏိုင္တဲ့ Hall Effect Sensor ပါဝင္ပါတယ္။ေနာက္ပိုင္း အသံုးမ်ားတဲ့ DC Motor အမ်ိိဳးအစားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

AC ေမာ္တာမ်ား

-------------------

AC Power စနစ္မွာ Single Phase ႏွင့္ Three Phase ရွိေသာေၾကာင့္ ေမာ္္တာမ်ားကိုလည္း ေမာင္းႏွင္ႏိုင္သည့္ Phase အရ -

( 1 ) Single Phase AC Motors

( 2 ) Three Phase AC Motors

ဆိုၿပီးခြဲႏိုင္ပါတယ္။

Single Phase AC ေမာ္တာ အမ်ိဳးအစားမ်ား

-----------------------------------------------

Single Phase AC သေဘာအရ Single Phase Motor ေတြမွာ ကြိဳင္တစုတည္းနဲ႔ ေမာ္တာလည္္္ဖို႔စတင္မရုန္းႏိုင္ပါဘူး။ထို႔ေၾကာင့္ ေမာ္တာဟာစဦးပိုင္းမွာ လည္အားရေအာင္ Auxiliary Coil ( သို႔ ) Starting Coil ထည့္သြင္းတည္ေဆာက္ထားပါတယ္။ထို႔ေၾကာင့္ Single Phase Motor ေတြမွာ Starting Coil နဲ႔ Running Coil ဆိုၿပီး ပါပါတယ္။

Single Phase AC ေမာ္တာ အမ်ိဳးအစားေတြကေတာ့ -

+ Split-phase motor

+ Capacitor start motor

+ Permanent capacitor run motor

+ Capacitor start capacitor run motor

+ Repulsion Motor

+ Reluctance

+ Hysteresis

+ Shaded pole motor ( Start ကြိဳင္၊Run ကြိဳင္ ဆိုၿပီးမပါဘဲ သံအူတိုင္တြင္ပါတ္ထားေသာ ကြိဳင္တခုသာပါ )

ဆိုၿပီး ခြဲႏိုင္ပါတယ္။

ထို႔အျပင္ ထို AC Motor မ်ားကို လည္ပါတ္ေစသည့္နည္းအရ အဓိက ( ၂ ) မ်ိိဳးခြဲႏိုင္ပါတယ္ ။

( 1 ) Asynchronous Motor ( Induction Motor )

( 2 ) Synchronous Motor

ဆိုၿပီး ခြဲျခားထားပါတယ္။

Induction Motor ဆိုတာေတြကေတာ Rotor ဟာ Stator မွာျဖစ္ေပၚတဲ့ သံလိုက္စက္ကြင္းလည္အားထက္ ေလ်ာ့နည္းစြာပဲလည္ပါတယ္။

Synchronous Motor ေတြမွာေတာ့ Rotor ဟာ Stator မွာျဖစ္ေပၚတဲ့ သံလိုက္စက္ကြင္းလည္အားနဲ႔ ထပ္တူလည္ႏိုင္ပါတယ္။

Rotor အမ်ိဳးအစားမ်ား

------------------------

Induction Motor မ်ားတြင္ Rotor တည္ေဆာက္ထားပံုအရ -

( 1 ) Squirrel-Cage Rotor

( 2 ) Wound Rotor

ဆိုၿပီးရွိပါတယ္။

Synchronous Motor ေတြမွာေတာ့ Rotor ကို

( 1 ) Sailent Pole

( 2 ) Non-Sailent Pole ဆိုၿပီး ( ၂ ) မ်ိဳးရွိပါတယ္။

Three Phase AC ေမာ္တာ အမ်ိဳးအစားမ်ား

------------------------------------------------

Three Phase AC ေမာ္တာ ေတြဟာ Single Phase Motor ေတြလို Start Winding , Run Winding လို႔ခြဲျခားထားျခင္းမရွိပါဘူး။

--> 3 Phase Induction Motor ကေတာ့ Stator ကြိဳင္မွာသတ္မွတ္ ဗို႔အားရရင္ လည္ႏိုင္ပါတယ္။

--> 3 Phase Synchronous Motor ေတြကိုေတာ့ Stator မွာ AC 3 Phase ေပးၿပီး Rotor ကိုေတာ့ DC ေပးမွ(သို႔)သံလိုက္ျဖစ္ေနမွ လည္ပါတယ္။

3 Phase Synchronous Motor အမ်ိဳးအစားေတြကေတာ့ -

( 1 ) Permanent Magnet

( 2 ) Synchronous Reluctance

( 3 ) Hysteresis

( 4 ) Synchronous Induction

တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

3 Phase Induction Motor အမ်ိဳးအစားေတြ ကေတာ့ -

( 1 ) Squirrel-Cage Rotor နဲ႔ အသံုးျပဳတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ေမာ္တာ

( 2 ) Wound Rotor ကို အသံုးျပဳတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ေမာ္တာ

ဆိုၿပီးပဲ ရွိပါတယ္။

လက္ရွိ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြမွာ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳေနတာကေတာ့ AC motor

မ်ားျဖစ္ၿပီး ေမာ္တာမ်ား၏ 70% ရွိပါတယ္။AC motor မ်ားသံုးရန္ မသင့္ေတာ္ေ

သာ ေနရာမ်ားမွာေတာ့ DC Motor မ်ားကိုသံုးေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။

အက်ဥ္းခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ခြဲ့ၾကည့္ရရင္ ေမာ္တာေတြဟာ -

-----> AC လား / DC လား

-----> DC ဆို Brush နဲ႔လား Brush မပါတာလား

-----> AC ဆို Induction လား Synchronous လား ၿပီးေတာ့

-----> AC မွာ single လား three phase လား

ဆိုတာပါပဲ။

DC ေမာ္တာ နွင့္ AC ေမာ္တာ ႏွိုင္းယွဥ္ခ်က္

----------------------------------------------------

% DC Motor အားနည္းခ်က္ %

---------------------------------------

+ Brush ပါေသာ Motor မ်ားဟာ မီးပြားထြက္ေသာေၾကာင့္ ေပါက္ကြဲႏိုင္ေသာ ေ

နရာေတြမွာ သံုးဖို႔ခက္ခဲ ပါတယ္။ထို႔ျပင္ Brush ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ RF (Radio Frequency Interferance) မ်ားေၾကာင့္ အနီးနားမွာရွိတဲ့ လ်ွပ္စစ္ပစၥည္း မ်ားကို ေႏွာင့္ယွက္ပါတယ္။ထိန္းသိမ္းရတာလည္း ကုန္က်စားရိတ္ မ်ားပါတယ္။

% DC Motor အားသာခ်က္ %

-------------------------------------

+လ်ွင္ျမန္စြာ ဝန္စရုန္းႏိုင္၊ရပ္ႏိုင္၊လည္ႏွုန္းတင္ႏိုင္။

+ လည္ႏွုန္း ထိန္းခ်ဳပ္ရာမွာလည္း အားသာခ်က္ရွိ။

+DC Motor မ်ားကို Armature ကို Control လုပ္ျခင္း နဲ႔ Field ကို Control လုပ္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ အားသာခ်က္ေတြရွိတာေၾကာင့္ စကၠဴစက္ရံုမ်ားႏွင့္ ဖိစက္ေတြမွာ အမ်ားဆံုးသံုုး ၾကပါတယ္။

+DC series Motor ဟာ ရုန္းအားပိုေကာင္းၿပီး load ႀကီးမ်ားကို ဆြဲႏိုင္ေသာေၾကာင့္ လွ်ပ္စစ္ရထား မ်ားတြင္သံုးၾကပါတယ္ ။

+DC ေမာ္တာ မ်ားကို စက္ပစၥည္း အေသးစားမွ ႀကီးမားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားအထိ သံုးႏိုင္္။

% AC Motor မ်ား၏ အားသာခ်က္ %

---------------------------------------------

- ထိန္းသိမ္း ျပဳျပင္ရလြယ္ကူပါတယ္။

- တည္ေဆာက္ထားမႈဟာ အၾကမ္းခံပါတယ္။

- Induction Motor ေတြမွာ commutator ေတြ ၊ Brush ေတြမပါလို႔ ကုန္က်စားရိတ္သက္သာပါတယ္။

% AC Motor မ်ား၏ အားနည္းခ်က္ %

---------------------------------------------

- Induction Motor ေတြဟာ စတင္ေမာင္းလ်ွင္ ရုန္းအားနည္းၿပီး Current မ်ားမ်ားဆြဲတာေၾကာင့္ ဗို႔အားက်တာျဖစ္ေစပါတယ္။

- DC Motor နွင့္ ယွဥ္လ်ွင္ လည္ႏွုန္းထိ္န္းရမလြယ္ကူေသာေၾကာင့္ ကုန္က်စားရိတ္ႀကီးပါတယ္။

- လည္ပါတ္ႏွုန္း နည္းနည္းျဖင့္ လည္ပါက အပူထြက္မွု မ်ားပါတယ္။